Birinci Cumhuriyet’in Bittiği Söylenenlere Cevaben Yazdığım Not-7 Ağustos 2011

Onur Öymen

Birinci Cumhuriyetin bitiğini söyleyenlere kısa bir hatırlatma

Son günlerde Birinci Cumhuriyetin bittiğini, şimdi daha özgürlükçü,, daha demokratik bir ikinci cumhuriyete geçileceğini yazanlara rastlanıyor. Onlar için kısa bir tarih notu:

Roma Cumhuriyeti M.Ö. 27 yılında sona erdi. Onun yerini daha liberal bir Cumhuriyet değil, otokratik bir İmpartatorluk aldı. İtalya’nın gereçek bir cumhuriytete yeniden kavuşması yaklaşık iki bin yıl sonra mümkün olabildi.

İngiltere’de Cumhuyriyet1649 yılında ilan edildi. Yaklaşık 10yıl sonra Kral İkinci Charles’ın tahta geçmesiyle sona erdi. Cumhuriyetin öncüsü Cromwell’in mezarı açıldı. Cesedi idam edildi. İngiltere bir daha Cumhuriyet rejimine kavuşamadı.

Fransa’da Cumhuriyet 1792 yılında kuruldu, 1799 yılında Napolyon’un darbesiyle yıkıldı. Fransa’da daha liberal bir cumhuriyet değil, otoriter bir imparatorluk kuruldu.

İikinci Cumhuriyet 1848’de kuruldu. Napolyon’un yeğeni Louis Napolyon halk tarafından Cumhurbaşkanlığına seçildi. Bu Cumhuriyetin ömrü de dört yıl sürdü. Louis Napolyon İmparatorluğunu ilan etti. Halk da 250.000 kişinin hayır oyuna karşılık 7.800.000 kişinin oyuyla Louis Napolyon’un imparatorluğunu onayladı.

Ücüncü Fransız Cumhuriyeti Prusya savaşının kaybedilmesinden sonra 1879 yılında kuruldu. Hükümetin başına Paris Garnizon komutanı General Trochu getirildi.

Fransızların İkinci Dünya Savaşında Almanlara yenilmesinden sonra Üçüncü Cumhuriyet sona erdi. Nazi Almanya’sının denetimindeki totaliter Vichy Hükümeti kuruldu.

Savaştan sonra bir süre devam eden Dördüncü Cumhuriyet sona erdi. De Gaulle’ün dayatmasıyla, 1958 yılında Cumhurbaşkanına geniş yetkiler veren Beşinci Cumhuriyet kuruldu.

Almanya’da 1919’da kurulan Weimar Cumhuriyeti 14 yıl yaşayabildi. Ve 1933 yılında Hitler’in iktidara geçip bir diktatörlük kurmasıyla sona erdi.

İspanya’da 1873 yılında kurulan birinci cumhuriyet iki yıl bile yaşamadı. 1875 yılında otoriter krallık rejimine dönüldü.

1931 yılında kurulan İkinci İspanyol Cumhuriyeti iç harp sonunda 1939 yılında yıkıldı. 800.000 kişi öldü. İspanya 1975 yılına kadar Franko’nun koyu diktatörlüğü altında yaşadı.

Bu gelişmeleri merak edenler kısa bir süre önce yayınlanan Demokrasiden Diktatörlüğe adlı kitabımda daha ayrıntılşı bilgi bulabilirler.

Dünya’dan bazı örnekler bunlar. Şimdi Türkiye’de Atatürk’ün kurduğu ve Türk milletinin 88 yıldan beri yaşattığı Cumhuriyeti yıkmaya çalışanlar tarihin bu örneklerini unutmamalıdırlar. Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyetin adı 1. Cumhuriyet değil, “Türkiye Cumhuriyeti”dir ve onun gösterdiği hedefe uygun olarak ebediyen yaşayacaktır.